Ertuğrul Gazi veya Ertuğrul bey Osmanlı devletinin kurcusu Osman beyin babası olan bir Türkmen beyidir. Liderliğini üstlendiği bir Kayı boyunu Marmara bölgesine kadar getirerek burada Osmanlı beyliğine kurulmasının başlangıcını atmıştır. 1380 yılından vefat etdiği düşünülmektedir.
Ertuğrul Beyin kendisinden çok babasının kim olduğu konusunda çelişkiler mevcuttur. Birinci varsayıma göre Ertuğrul beyin babası Süleymanşahtır. İkinciye göreyse Gündüz Alptir. Ertuğrul beyin babasının bazı Osmanlı kaynaklarında Süleymanşah olarak geçmesi Osmanlının Türkmen beylerini etrafında birleştirmek için Selçuklu hanedanına akraba olduğunu göstermesi siyaseti olması muhtemeldir. Ayrıca Oğuzların eski tarihinde Kayı boyunun şerefli bir yer tutması sebebinden Osmanlı sultanlarının siyaseten Kayı ismini kullanmalarıda bazı modern tarihçilerin görüşüdür. XV yüzyılda Osmanlı ile beraber mevcudiyet göstermiş diğer bir Türkmen devleti olan Bayandurlu (Akkoyunlu) devleti de bu sebepten Oğuzların Bayandur boyuna mensup oldukları için bu boy hakkında araştırmalar yaparak Bayandur boyunun tamgalarını devlet bayrağı dahil her alanda kullanmışlardır. Diğer varsayıma bakacak olursak Kaya Alp oğlu Gündüz Alp Ertuğrul beyin gerçek babasının ismi olması daha inandırıcıdır. Orta Asyadan Moğol baskısı sebebiyle göçen Kayı boyuna Gündüz Alpın önderlik etmesi fikri muhtemeldir.
Moğolların Anadoluya baskılarından dolayı bir çok Türkmen boyları Anadolunun Batı kısmına doğru göç ettiler. Selçuklu devleti bu boylara uç (sınır) kısımlarında toprak vererek onları uçbeyi ünvanı ile ödüllendirdi. Bu Türkmenler Bizans üzerine akınlar yaparak elde ettikleri ganimet ile geçim sağlamaktaydılar. Ertuğrul bey de lideri olduğu Kayı boyu ile birlikte Marmara bölgesinden Domaniç ve Söğüt bölgelerini Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubadın izni ile almıştır. Ertuğrul bey Bizansın kale tekfurları (hakim) ile bazen anlaşarak bazen ise savaşarak bu yöredeki varlığını sürdürdü.
